En basit, en kısa fakat en net tanımıyla Proses Güvenliği yönetimi; "Tehlikeli madde ve enerjiyi istenen hal (katı, sıvı, gaz, ikili faz, vb.) ve şartlarda (basınç, sıcaklık, konsantrasyon, debi, vb.) boru hatları ve ekipmanların içinde tutmaya yönelik bir programdır."
Proses Güvenliği Yönetimi sisteminin temel ilke ve elemanları literatürde çeşitli başlıklar altında birçok kaynakta tanımlanmaktadır.
Örneğin; Ülkemizde de Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hk. Yönetmelik kapsamında yayınlanmış olan Seveso-II Direktifinde Proses Güvenliği Yönetimi sisteminin temel elemanları ;
- Organizasyon ve Personel
- Büyük Kaza Senaryolarının Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
- İşletim Kontrolü
- Değişim Yönetimi
- Acil Durum Planlaması
- Performansın İzlenmesi
- Denetleme ve İnceleme
başlıkları altında verilmektedir.
Bu konudaki bir başka kaynak olan OSHA'nın yayınladığı PSM (Process Safety Management) Direktifi (Reg.CFR 1910.119-1992) kapsamında da Proses Güvenliği Yönetimi sisteminin ana ilkeleri aşağıdaki 14 başlık altında tanımlanmaktadır;
- Çalışan Katılımı
- Proses Güvenliği Bilgisi (Kimyasallar,Teknoloji,Ekipman)
- Proses Tehlike Analizi (PHA)
- Çalışma / İş Prosedürleri
- Eğitim
- Anlaşmalı Taraflar (Alt işverenler,Müteahhitler)
- Başlama Öncesi Güvenlik Gözden Geçirmesi
- Mekanik Bütünlük
- İş İzin Sistemleri
- Değişim Yönetimi
- Vaka İnceleme (Kök Neden Analizleri)
- Acil Durum Planlaması ve Müdahalesi
- Yasalara Uyum Denetimleri
- Ticaret Sırları
Proses Güvenliği Yönetiminde en kapsamlı ve genel kabul gören diğer bir sistem de Kimyasal Proses Güvenliği Merkezi (CCPS) tarafından yayınlanmış olan “Risk Bazlı Proses Güvenliği Rehberi (Guidelines for Risk Based Process Safety)" kapsamında tanımlanmıştır.
Bu rehberde de Proses Güvenliği Yönetimi'nin temel ilkeleri aşağıdaki başlıklar altında açıklanmaktadır;
1- Giriş
2- Risk Bazlı Proses Güvenliğine genel bir bakış
BÖLÜM I – PROSES GÜVENLİĞİNE ADANMIŞLIK
3- Proses Güvenliği kültürü
4- Standartlara Uyum
5- Proses Güvenliği Yeterliliği
6- Çalışanların Katılımı
7- Paydaşlara Ulaşım
BÖLÜM II – TEHLİKE VE RİSKLERİ ANLAMA
8- Proses Bilgisi Yönetimi
9- Tehlikelerin Tanımlanması ve Risklerin Analizi
BÖLÜM III – RİSKLERİ YÖNETME
10- Çalıştırma Prosedürleri
11- Güvenli Çalışma Uygulamaları
12- Varlık Bütünlüğü ve Güvenilirliği
13- Müteahhit / Alt İşveren Yönetimi
14- Eğitim ve Performans Güvenliği
15- Değişim Yönetimi
16- Operasyonel Hazırlık
17- Operasyonların Yönetimi
18- Acil Durum Yönetimi
BÖLÜM IV ? DENEYİMLERDEN ÖĞRENME
19- Kaza Araştırmaları
20- Ölçme ve Metriksler
21- Denetleme
22- Yönetimin Gözden Geçirmesi ve Sürekli Gelişme
23- Uygulama
24- Gelecek
Değişik kaynaklarda, değişik ancak benzer başlıklar altında yukarıda tanımlanan bu temel ilke ve konular kapsamında uygulanacak bir proses güvenliği performansında mükemmelliğe ulaşmak için, doğru bilgi ve becerilerle donatılmış, doğru insanlarla, uygun şekilde tanımlanmış proses güvenliği programlarının, doğru bir kurumsal kültür ile motive edilmiş bir şekilde, doğru olarak uygulanması gerekmektedir.
Bu zorlu çabalarınızda Dönüşen Adam olarak sahip olduğumuz bilgi,deneyim ve uzman desteğimizle yanınızda olmaya ve sizlere hizmet etmeye hazır olduğumuzu bilmenizi isteriz.